Khám Phá 5 Di Tích Nổi Bật Tạo Dấu Ấn Riêng Cho Tây Thiên
Khu di tích lịch sử và danh thắng Tây Thiên nằm trên sườn núi Thạch Bàn thuộc dãy Tam Đảo, là một quần thể văn hóa – lịch sử hòa quyện với vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ. Rừng núi nguyên sinh bao phủ khắp nơi xen lẫn những dòng suối trong vắt uốn lượn, tạo nên không gian thanh bình và yên ả. Tây Thiên không chỉ lưu giữ nhiều giá trị văn hóa, tín ngưỡng lâu đời mà còn là nơi bảo tồn những dấu tích quan trọng phục vụ nghiên cứu lịch sử và khảo cổ.
Với sự kết hợp hài hòa giữa thiên nhiên và đời sống tâm linh, nơi đây trở thành điểm đến lý tưởng cho cả khách hành hương lẫn những ai muốn tìm kiếm sự tĩnh lặng và trải nghiệm văn hóa sâu sắc. Trong hành trình khám phá vùng đất linh thiêng này, bài viết khám phá 5 di tích nổi bật tạo dấu ấn riêng cho tour Tây Thiên sẽ cùng bạn điểm qua những công trình tiêu biểu, nơi lưu giữ giá trị văn hóa, tín ngưỡng và những câu chuyện huyền thoại đặc sắc của miền đất Phật đầy thiêng liêng.
Đền Thượng
Đền Thượng là ngôi đền nằm ở vị trí cao nhất trong quần thể thờ Quốc Mẫu tại khu di tích Tây Thiên. Từ ga cáp treo, du khách sẽ đi qua cây thông cổ hơn 1.500 năm tuổi trước khi đặt chân đến ngôi đền linh thiêng này. Dù có kiến trúc giản dị, Đền Thượng vẫn toát lên vẻ trang nghiêm với pho tượng Quốc Mẫu uy nghi ngự giữa chính điện, hai tay đặt trên gối, tay phải cầm quạt gấp – biểu tượng cho quyền quý và tôn nghiêm. Phía tiền bái là nơi thờ hai vị thị giả cùng rất nhiều hoành phi, câu đối thể hiện giá trị tâm linh và tín ngưỡng lâu đời.
Ngôi đền gắn liền với truyền thuyết về Quốc Mẫu Lăng Thị Tiêu được ghi trong ngọc phả Hùng Vương, kể lại công đức, trí tuệ và phúc lành mà bà đã mang đến cho dân tộc. Trải qua nhiều thế kỷ, Đền Thượng trở thành điểm đến linh thiêng thu hút đông đảo khách hành hương tìm về cầu bình an, may mắn hay cầu tự. Hằng năm, lễ giỗ Mẫu được tổ chức vào ngày 15 tháng 2 âm lịch, là một trong những sự kiện quan trọng trong chuỗi lễ hội truyền thống Tây Thiên.
Đền Thỏng
Đền Thỏng còn gọi là đền Trình, là điểm dừng chân đầu tiên trong quần thể di tích Tây Thiên. Tên gọi đền Trình xuất phát từ tục lệ xưa đó là trước khi hành hương lên đền Thượng lễ Mẫu, du khách đều ghé qua đây để trình lễ, cầu cho chuyến đăng sơn được thuận lợi. Nằm ở chân núi trên nền đất cao rộng, đền Thỏng mang kiến trúc cổ truyền với nghi môn tứ trụ, sân lát đá và tòa chính điện hình chữ Đinh. Những họa tiết rồng, phượng trên trụ và bậu đá thể hiện kiến trúc cung đình, biểu trưng cho quyền năng và sự linh thiêng của Mẫu. Trong đền hiện còn lưu giữ nhiều cổ vật quý như chuông chùa Phù Nghì đúc năm 1842, khánh đồng cổ và bia đá bốn mặt niên đại từ thế kỷ XVIII, ghi lại lịch sử và công đức của người xưa. Đền Thỏng là nơi thờ Quốc Mẫu Lăng Thị Tiêu – vị Thánh Mẫu linh thiêng gắn với truyền thuyết Tam Đảo, biểu trưng cho tình Mẹ bao dung, chở che muôn dân. Ngày nay, ngôi đền không chỉ là nơi hành lễ khởi đầu trong hành trình lễ Mẫu Tây Thiên mà còn là điểm đến linh thiêng lưu giữ giá trị văn hóa – tín ngưỡng lâu đời của vùng.
Đền Cậu – Đền Cô
Theo truyền thuyết ghi lại đền Cậu xuất hiện từ thế kỷ XVII, là nơi Cậu tập hợp binh sĩ trước khi lên trình Mẫu, phò tá Quốc Mẫu Tây Thiên trong các trận chiến oai hùng. Ngôi đền gắn liền với tín ngưỡng cầu Tài, cầu Lộc, cầu Tự, cầu Duyên và đã được nhân dân cùng Ban quản lý trùng tu vào năm 1993, sau khi Tây Thiên được công nhận là di tích Lịch sử – Văn hóa cấp quốc gia. Tiếp tục hành trình khoảng 2 km nữa, du khách sẽ đến đền Cô, nằm bên bờ suối Giải Oan. Đây là nơi thờ Tứ Phủ Thánh Cô, đồng thời là điểm đến để cầu con và cầu duyên, với tên gọi “Đền Cô Bé” – vị cô thứ 12 trong hàng cô. Đền Cô được xây dựng lại trên nền cũ và khánh thành vào tháng 10 năm 2009, trở thành một điểm dừng chân linh thiêng, nối tiếp trọn vẹn dòng tín ngưỡng và giá trị văn hóa lâu đời của quần thể di tích Tây Thiên.
Chùa Thiên Ân
Bước qua cổng Tứ Trụ, du khách sẽ bước vào khuôn viên đền Thõng và chùa Thiên Ân – một trong những ngôi chùa cổ kính bậc nhất tại Tây Thiên. Nép mình dưới bóng cây đa chín cội, chùa Thiên Ân mang vẻ đẹp trầm mặc gợi nhớ dấu ấn của Phật giáo Thiền tông thời Trần. Theo kết quả khảo sát của Sở Văn hóa Thông tin Vĩnh Phúc (cũ) phối hợp với Viện Bảo tàng Lịch sử Việt Nam, nền chùa cổ nằm ở độ cao khoảng 250m, từng lưu giữ nhiều mảnh gốm sứ trang trí hoa văn sen và cúc có niên đại từ thế kỷ XIII đến XIX. Chính từ những dấu tích quý giá này, Hòa thượng Thích Thanh Từ đã quyết định xây dựng Thiền viện Trúc Lâm Tây Thiên ngay trên nền chùa Thiên Ân cũ, nhằm khôi phục mạch nguồn Phật pháp xưa. Ngày nay, chùa Thiên Ân được phục dựng bên cạnh đền Thõng với kiến trúc gồm hai gian thờ dọc, trở thành điểm dừng chân đầu tiên trên hành trình đăng sơn lễ Phật, nơi du khách tìm về sự thanh tịnh và an nhiên giữa núi rừng Tây Thiên.
Đại Bảo tháp Tây Thiên
Đại Bảo tháp Tây Thiên tọa lạc ngay bên phải cổng tam quan, trên vùng đất có địa thế Long Chầu Hổ Phục, nơi hội tụ linh khí của đất trời Tây Thiên. Đây là ngôi Đại Bảo Tháp đầu tiên tại Việt Nam xây dựng theo kiến trúc truyền thống Kim Cương Thừa, khởi công vào ngày 18/4/2011, cao 29m với tổng diện tích mặt sàn 2.000 m². Tháp được thiết kế theo thể kiến lập Mạn Đà La, tượng trưng cho vũ trụ và các nguyên tố Ngũ Đại thanh tịnh: Đất, Nước, Lửa, Gió và Không khí. Phần chân đế tháp và Thiên quang sư tử biểu trưng cho Đất, mái vòm hình bán cầu tượng trưng cho Nước, phần tháp hình nón với 13 lọng là Lửa, lọng hoa sen phía trên là Gió và mặt trời tượng trưng cho Không khí. Bên cạnh đó, ba phần chính của tháp còn tượng trưng cho Thân – Khẩu – Ý giác ngộ của Phật, đồng thời là nơi chứa đựng tâm của chư Phật, thể hiện phẩm chất giác ngộ và Pháp thân. Với ý nghĩa tâm linh sâu sắc, Đại Bảo Tháp Tây Thiên trở thành điểm nhấn quan trọng trong quần thể Tây Thiên, mang đến cho du khách cảm giác thanh thản, tịnh tâm khi chiêm bái.
Hành trình đến khu du lịch Tây Thiên không chỉ là chuyến tham quan, mà còn là cuộc trở về với cội nguồn văn hóa và niềm tin tâm linh của người Việt. Giữa không gian thanh tịnh, tiếng chuông chùa ngân vang và làn gió mang hương rừng thoảng qua, bạn sẽ thấy lòng mình lắng lại, để cảm nhận rõ hơn sự an yên mà vùng đất Phật này mang đến. Qua bài viết khám phá 5 di tích nổi bật tạo dấu ấn riêng cho Tây Thiên, bạn sẽ nhận thấy mỗi di tích đều mang dấu ấn riêng góp phần tạo nên vẻ đẹp độc đáo của vùng đất linh thiêng này. Chúc bạn có một hành trình đầy trải nghiệm, bình an và những ký ức khó quên.
